تاثیر مثبت ادغام و تشکیل وزارت صمت بر صنعت تایر کشور

      شنبه بیست و هفتم خرداد ۱۳۹۶

تفکیک وزارت صنعت، معدن و تجارت به وزارت‌خانه‌های بازرگانی و صنایع و معادن، با ارایه­ لایحه­‌ای به مجلس شورای اسلامی در دستور کار دولت قرار گرفته است. حال آن که تجربیات برخی صنایع نشان می­دهد که تشکیل دو وزارت‌خانه مجزای بازرگانی و صنایع و معادن، می‌تواند ضررهایی را به بخش تولید در کشور وارد نماید. از سوی دیگر، علیرغم مشکلاتی که هم‌اکنون در زمینه‌ سیاست‌گذاری‌های صنعتی و تجاری بر بخش‌های سیاست‌گذار کشور حاکم است، پس از ادغام این دو وزارت‌خانه، تصمیم‌های درست و مناسبی به فراخور موقعیت، توسط وزارت صنعت، معدن و تجارت اتخاذ شد که دلیل اصلی این اتفاق، هماهنگی سیاست‌گذار و مجری در بخش‌های صنعتی و بازرگانی بوده است. برای نمونه­، در ادامه به بررسی تاثیر این وزارتخانه­ ادغام شده در صنعت تایر کشور و چگونگی ممانعت آن از ورشکستگی چند کارخانه­ تایرسازی کشور پرداخته می‌­شود.

در این حوزه، در ابتدا به دلیل بعضی تصمیم­‌گیری­‌های نادرست مدیریتی در سال 1393، واردات تایر به کشور به صورت ناگهانی افزایش پیدا کرد. واردات تایر در سال‌های پیش و پس از  1393 از گمرکات کشور، در حدود 100 هزار تن بوده است. اما در سال 1393، واردات تایر به کشور طبق آمار رسمی به حدود 150 هزار تن رسید[1]. این در حالی است که هر ساله، بخشی از واردات تایر به کشور نیز به صورت اضافه از راه قاچاق انجام می‌­شود. این حجم از واردات تایر به کشور، که بخش عمده‌ی آن تایرهای چینی بودند، بازار تولیدکنندگان داخلی کشور را با مشکل جدی مواجه ساخت. در نتیجه­ این ناهماهنگی واردات با ظرفیت داخلی تولید، بخشی از شرکت‌های تایرساز کشور در معرض ورشکستگی قرار گرفتند.

اما با توجه به آن­که متولی واردات و تولید تایر کشور و پاسخ­گویی هر دو بر عهده­ یک بستر نهادی بود، وزارت صمت اصلاح سریع سیاست­‌های تجاری در جهت تقویت صنعت داخلی را اعمال نمود. در این راستا، پس از مشکلات پیش‌ آمده برای تولیدکنندگان داخلی، ساماندهی واردات تایر به کشور در دستور کار وزارت صنعت، معدن و تجارت قرار گرفت. برای تحقق این امر، به جهت حمایت از تولیدات داخل، تعرفه‌ واردات تایر به کشور از 12 درصد به 20 درصد افزایش یافت. از سوی دیگر نشان‌های تجاری معتبر جهانی، برای واردات رسمی تایر به کشور تعیین شدند و به شرکت‌های نمایندگی مجوز واردات اعطاء شد و همچنین، واردات تایر با نشان‌های تجاری دیگر، منوط به گذراندن استانداردهای کیفی شد‌[2].

مجموعه اقدامات فوق باعث شد میزان واردات تایر به کشور و کیفیت تایرهای وارداتی در محدوده‌ای قرار گیرد که به تولید داخل این صنعت لطمه‌ای وارد نشود. در این مقطع با کاهش حدود 30 درصدی، واردات تایر به میزان پیشین خود (حدود 100 هزار تن) بازگشت[3] و کارخانه‌­داران داخلی توانستند تایرهای در انبار مانده­ خود را به فروش برسانند. در نتیجه­ این سیاست­گذاری­‌های واحد و اصلاح و اعمال سریع آن­ها، ضمن کنترل نیاز بازار، صنعت تایرسازی کشور از خطر ورشکستگی برخی از کارخانجات نجات پیدا کرد[4].

باید دوباره اشاره کرد که این تصمیم‌گیری مهم برای نجات صنعت تایرسازی کشور، در شرایط یکپارچگی مراکز تصمیم‌گیر در حوزه‌ بازرگانی و صنعتی صورت گرفت اما در صورت تفکیک‌ این دو وزارت‌خانه، اتخاذ چنین تصمیم‌هایی با توجه به تعارض منافع و یا عدم هماهنگی بین وزارت‌خانه‌های مختلف، یا به سرانجام نمی­‌رسید با عملا زمانی اجرایی می­‌شد که ضررهای بسیار جدی به بخش تولید کشور وارد شده بود.

وجود چنین تجربه­‌هایی در حوزه­ صنعت و هم­چنین تجربه­ موفق افزایش ضریب خودکفایی و خوداتکایی کشور در حوزه­ کشاورزی نشان­‌دهنده­ آن است که هماهنگی بازرگانی و تولید هر بخش، در جهت تقویت تولیدملی و تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی در آن بخش ضروری است. البته عملکرد درست مدیریتی و تکمیل و اصلاح فرایند ادغام، شروطی است که برای نیل به اهداف ضروری تلقی می شود اما تفکیک وزارتخانه‌­ها عملا این بستر نهادی اولیه که پتانسیل تقویت تولید داخلی را دارد از بین برده و در واقع با پاک نمودن صورت مسئله، راه را برای افزایش واردات بی­رویه و خام­فروشی در صادرات باز می­کند.

یادداشت از محمد حسنی

[1] گمرک جمهوری اسلامی ایران

[2] خبرگزاری فارس : رئیس انجمن تایر خبر داد: افزایش 8 درصدی تعرفه واردات تایر در سال آینده/ انباشت تایر در کارخانه‌ها

[4]  بورس نیوز: در گفتگو با معاونت مالی شرکت کویر تایر عنوان شد: تأثیر مثبت افزایش تعرفه واردات تایر بر سود شرکت های لاستیکی